Steeds meer Nederlanders gaan het klooster in. Geen leven lang, maar gewoon een weekendje.

Met volle mond praten geldt bijna overal als onfatsoenlijk. Op sommige plaatsen is het echter taboe om überhaupt te converseren tijdens de maaltijd. Wie in een klooster aan de eettafel aanschuift, heeft de geldende stilteregels te respecteren. Zelfs een 'smakelijk eten' is dan opeens geen goede gewoonte meer. Daarmee is niet gezegd dat een groepsmaal zich in complete stilte voltrekt. Een krakende stoel, een krassende vorm of het kauwen van de kaken: de kleinste geluiden vallen nu ineens op. Net als de mimepoging van de tafelgenoot, die met onhandige non- verbale communicatie iets duidelijk probeert te maken. Maar wil hij nu extra zout, of peper? Lastig, lastig. Het roept de vraag op waardoor in hemelsnaam zoveel Nederlanders tot een kloostervakantie worden verleid.

"Voor iemand die een druk leven leidt, kan het een frisse douche zijn," zegt Menno Stom. Zijn bedrijf ETR (Enjoy the Ride) organiseert kloosterweekenden in groepsverband. "Een klooster biedt de mogelijkheid om dicht bij huis in een totaal andere wereld te stappen. Het is een nieuwe ervaring, waar alle aardse zaken al geregeld zijn. Er is regelmaat, er zijn maaltijden en er is een bed. Het betekent dat je de tijd kunt nemen voor dat wat zich aandient. Mensen komen voor de rust. Ze kiezen ervoor om even niet aangesloten te zijn op de niet aflatende informatiestroom van de drukke buitenwereld."

"Mensen uit de Randstad ervaren het soms als de val in een diepe put, als ze van die heksenketel hier in de Achelse Kluis belanden," is de ervaring van trappistenbroeder Charles van de Sint Benedictus Abdij. "Maar het is wel eens goed een andere kant van het leven te kunnen ervaren en voelen. Er wordt hier niet veel gekletst, maar een doodzonde is het nu ook weer niet. Voor ons betekent de stilte het leven met onze Heer. Het is heerlijk om een moment in volledige stilte te hebben. Vooral 's ochtends, als de natuur ontwaakt, is dat genieten." Dat moment gaat overigens aan het gros van de bezoekers voorbij. Terwijl de acht broeders zich al om half vijf verzamelen voor de metten, het nachtgebed, liggen alle gasten – soms meer dan dertig – nog op een oor.

Menno Stom: "Naast het betrachten van de stilte leggen de kloosterlingen hun gasten niets op, ze schromen zelfs om te vragen om minstens een keer per dag een dienst te bezoeken. De sfeer is vriendelijk, gastvrij en er is een groot respect voor privacy. Uiteraard respecteren we de stilte, maar de stilteregel is niet overal even strikt. De praktijk leert dat het belangrijk is om soms wel een 'uitlaatklep' te hebben. Zo ontspinnen zich tijdens de afwas allerlei interacties, daar wordt gesproken en gelachen."

"Een gesprek 's avonds, met elkaar of met een broeder, vergemakkelijkt de zaak. Vooral de eerste dag vinden mensen het ongemakkelijk om elkaar in stilte aan te kijken. Maar omdat de afspraak voor iedereen geldt, en de communicatie dus voor iedereen even onhandig is, ontstaat er toch direct een band. Ik kan me maar één geval herinneren van iemand die de stilte echt niet trok. Die heb ik op een zaterdagavond over de kloostermuur geholpen. De meesten ervaren het echter als een weldaad. Sommige groepen spreken zelfs vrijwillig af om de hele dag te zwijgen."

Het klooster in

De meeste kloosters met accommodatie zijn rechtstreeks te benaderen. Bedenk wel dat de telefoon soms niet wordt opgenomen, omdat de gastenbroeder of -zuster bijvoorbeeld in gebed is. De kosten voor overnachting (inclusief ontbijt en avondmaaltijd) zijn ongeveer 30 euro. Op www.knr.nl staan meer dan 35 Nederlandse gastenverblijven, met korte beschrijvingen. Ook www.klooster.startpagina.nl verwijst naar de sites van specifieke kloosters.

Hoe gastvrij kloosters ook kunnen zijn, voor sommige mensen is het contact toch een drempel. Daarom kiezen velen voor een groepsreis. In de praktijk iets duurder, maar een klein gezelschap met begeleider geeft sneller een vertrouwd gevoel. De Wandelmaat organiseert dit jaar 75 kloosterwandelingen rond 25 kloosters in Nederland en België. Het aanbod varieert van een minibreak van één overnachting tot meerdaagse verblijven. De wandelingen volgen het kloosterritme, dus de eerste kan al om zes uur 's ochtends beginnen. www.dewandelmaat.nl

ETR verzorgt stilteverblijven van vrijdag tot en met zondag in de abdij Westmalle, België en in die van Echt, Limburg. Deelnemers kunnen meedoen aan de dagorde (6 diensten, 3 maaltijden) en (beperkte) gezamenlijke activiteiten, of de dag naar eigen wens inrichten. De maximale groepsgrootte is twaalf personen. www.etrbv.nl

Tips

• Boek niet direct een hele week (of langer), maar begin eens met een weekend. Dan weet je of de stilte en het kloosterritme (vroeg op en om een uur of negen weer naar bed) bij je past.
• Wees flexibel in de planning. Omdat de belangstelling groter is dan het aanbod en er eerder kloosters verdwijnen dan bijkomen, kunnen er wachtlijsten zijn. De weekenden zijn het eerst volgeboekt. In de periodes rond Pasen en kerst is het topdrukte.
• Kijk ook eens over de grens: België kent een gastvrije kloostercultuur.
• Wen thuis alvast aan de rust en stilte met de dvd Into Great Silence. In die bijna drie uur durende documentaire openen Kartuizermonniken met een strenge zwijggelofte voor het eerst hun deuren.

Door Anton Damen, 30 mei 2009